Een zelfhulpboek waarin de nieuwste wetenschappelijke inzichten zijn gecombineerd met ervaringsdeskundigheid lijkt bij voorbaat een aanrader. Vooral als het op een validerende en onschuldigende toon is geschreven. Beide elementen heeft het boek Paniek Ontmaskerd van Michel Lahaye en daarmee is dit boek een welkome toevoeging!
Het boek richt zich op mensen die last hebben van paniekaanvallen (of in DSM-termen: een paniekstoornis). Omdat de auteur hier zelf ook last van heeft gehad, weet hij hoe invaliderend deze angstaanvallen kunnen zijn. Daarnaast is hij als behandelaar goed op de hoogte van (de nieuwste) wetenschappelijk onderbouwde behandelmethoden. En weet dus waar cliënten mee geholpen zijn. In het boek combineert hij op een mooie manier beide kennisbronnen.
Exposure volgens nieuwste inzichten
Het boek schept realistische verwachtingen: het beoogt geen quick-fix, maar een grondige en diepgaande aanpak, gericht op duurzaam herstel. Gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde methoden.
Vervolgens geeft de auteur gedegen psycho-educatie over wat paniekaanvallen inhouden en hoe ze kunnen voortduren. Op een validerende toon motiveert de auteur de lezer om zich deze kennis echt eigen te maken. Door dit doorvoelde begrip wordt de stap naar exposure en cognitieve gedragstherapie een logisch vervolg.
Waardevol bij de beschrijving van de exposure-oefeningen is dat de auteur hier de nieuwste inzichten bij betrekt zoals die door Craske e.a. (2022) zijn beschreven. De auteur nodigt de lezer uit om tijdens de exposure-opdrachten niets te doen wat de kans op het optreden van de angstige verwachting doet afnemen. En dus ook geruststellende cognities achterwege te laten. Sterker zelfs, hij nodigt de lezer uit om tijdens een paniekaanval de volgende gedachten op te roepen: “Oké, dan krijg ik maar een hartaanval en ga ik maar dood. Wat kan mij het schelen, laat het nu maar gebeuren”. En daarbij alle mogelijke vermijding en veiligheidsgedrag achterwege te laten. Tegelijkertijd is het boek ook realistisch en daarmee afgestemd op bepaalde patiëntpopulaties. Zo adviseert de auteur om mensen die snel overprikkeld raken (bijvoorbeeld sommige mensen met autisme) om bepaalde stimuli uit de weg te gaan. Om daarmee de realistische verwachting van overprikkeling te voorkomen. In dat opzicht neemt de auteur de lezer op passende wijze mee in het onderscheid tussen vermijding en adequate coping.
Overigens worden alle uit te voeren oefeningen ondersteund door een uitgebreid (digitaal) oefenboek dat te vinden is via de volgende link: https://pdfs-of-qr-codes.s3.amazonaws.com/9OfNVg.pdf
Opzet van het boek
Nadat is stilgestaan bij het omgaan met paniekaanvallen gaat de auteur uitgebreid in op de mogelijk dieperliggende oorzaken. En met de dieperliggende oorzaken doelt de auteur op iemands fundamentele opvattingen en eventuele niet-helpende gebeurtenissen in de voorgeschiedenis. Hier deelt de auteur zijn kennis over schematherapie en EMDR. Zowel de conceptualisatiemethoden uit de schematherapie (schemamodel) als uit de EMDR worden uitgebreid besproken. En reikt de auteur diverse behandelmethoden uit deze school aan (zoals Imaginaire Rescripting of de Flash). Dat is aan de ene kant waardevol, maar aan de andere kant schuilt hier een risico. De diversiteit aan aangereikte behandelinterventies vond ik als behandelaar al indrukwekkend. Bij een patiënt die het puur zelfstandig als zelfhulpboek leest, kan ik me voorstellen dat het keuzestress oplevert en de lezer daardoor wat verloren achter kan blijven met de vraag “maar wat is nu wijs voor mij?”.
Ter illustratie een (kleine) greep uit de aangereikte behandelmethoden: gedegen psycho-educatie, exposure-opdrachten, applied tension techniek, cognitief herstructureren, (meerdere) ademhalingstechnieken, oefeningen uit de ACT-methodiek, uitleg schemamodel, imaginaire rescripting, meerdere conceptualisatiemethoden uit de EMDR, de Flash, visualisatietechnieken, meditatie-oefeningen en meerdere handreikingen ter verbetering van de leefstijl.
Aanrader?
Is het boek een aanrader? Dat is het zeker! In welke constructie en in welke setting? Zelf denk ik dat het boek het best tot zijn recht komt ter ondersteuning bij een (door een therapeut) begeleide behandeling. Of ter gedegen voorlichting voor mensen die willen weten waar behandeling gericht op een paniekstoornis uit kan bestaan.
Score
Meer weten?
Mocht je je verder willen verdiepen in (onder meer) de behandeling van een paniekstoornis, dan ben je van harte welkom bij de Basiscursus Cognitieve Gedragstherapie.
